دکتر سیدمهدی سیدی، معاون علمی و پژوهشی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با همشهری ضمن اعلام این مطلب به سؤالاتی درباره برنامه‌های این معاونت در حوزه علم و فناوری در ایران پاسخ داده است.
- معاونت علمی و پژوهشی چه اقداماتی در حوزه ارزیابی و ممیزی توسعه علم در کشور انجام داده است؟
معاونت علمی و پژوهشی باید بتواند به بحث توسعه علمی در کشور نگاه دقیق کند. براین اساس، در حوزه ارزیابی و ممیزی توسعه علم وارد شده و در این زمینه قدم‌های اساسی را برداشته است. به‌همین منظور، در 7حوزه شامل، علوم انسانی، کشاورزی، پزشکی، پایه، علوم ارزشی و معرفتی، فنی و بین‌رشته‌ای که از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تعیین شد مبادرت به انجام ممیزی کرد. در هریک از حوزه‌ها، شورای تخصصی متشکل از نخبگان علمی کشور حضور دارند. به این ترتیب در سال88، نخستین ممیزی انجام شد به‌طوری که در مرحله اول 282رشته، در مرحله دوم 146رشته و در مرحله سوم که سال90 بود نیز 124حوزه ممیزی شد. درهرحال خلاصه و فراتحلیل از ممیزی‌ها تهیه شده و آماده انتشار است. در بحث ممیزی، هدف آن است که آسیب‌شناسی و ارزیابی دقیقی از وضعیت موجود و آینده توسعه علمی در هریک از 7حوزه به دست آوریم.
- در زمینه حمایت و توانمندسازی انجمن‌های علمی کشور، این معاونت چه اقدامی انجام داده است؟
در فرایند ممیزی توسعه علوم، انجمن‌های علمی کشور، یاری‌رسان معاونت علمی و پژوهشی بوده‌اند و بدون کمک آنها این امر امکان‌پذیر نبود. به همین جهت، در عین حالی که انجمن‌های علمی کشور، به این معاونت در امر ممیزی توسعه علم کمک شایانی کردند ما نیز مبلغ 9میلیارد تومان به انجمن‌های علمی کمک کردیم که البته این مبلغ کمک بلاعوض نبود بلکه انجمن‌های علمی با این اقدام مؤثر، توانمندی خودشان را به اثبات رساندند.
- طرح اعطای پژوهانه رساله به دانشجویان دکتری به کجا رسید؟
حمایت از دانشجویان دکتری یکی از اقدامات مهم در بخش توانمندسازی است. بر این اساس، از سال88 تا نیمه اول سال90 تاکنون در قالب طرح اعطای پژوهانه رساله به دانشجویان دکتری، بیش از 46میلیاردو 300 میلیون تومان، کمک شده است.
- در زمینه توانمندسازی و حمایت مجلات و نشریات علمی کشور و همچنین همایش‌های علمی و بین‌المللی چه اقدامی انجام شده است؟
در سال 87 به 384 نشریه و مجله علمی کشور، بیش از 2میلیارد و 700میلیون تومان و در سال89 نیز به 507 مجله و نشریه علمی، بیش از 3میلیارد و 600میلیون تومان کمک مالی شد. معاونت علمی و پژوهشی همچنین در سال گذشته450میلیون تومان به برگزیدگان مسابقات علمی و حدود 2میلیارد تومان نیز به همایش‌های کشوری کمک مالی کرده است.
- به اعتقاد شما، متولی علم در ایران، وزارت علوم است یا معاونت علمی ریاست جمهوری؟
کار اصلی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، هماهنگ و همگرا کردن تمام بازیگران علم و فناوری در کشور است که در شورای راهبری کنار هم می‌نشینند و در جهت تصویب و اجرای نقشه جامع علمی کشور می‌کوشند.
- وضعیت پژوهش در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید و چرا بودجه پژوهشی در کشور کم است؟
نظام دانشگاهی ایران در طول سالیان گذشته، نظامی آموزش‌محور بود. این نظام آموزشی اشکالات خاص خود را داشت به همین دلیل پژوهش در این نظام جایگاه مطلوبی نداشت و این یک حلقه مفقوده در نظام آموزشی کشور بود. این درحالی است که در بسیاری از کشورها، اصل پژوهش محوری، اصل و اساس است. اما الان به مرحله‌ای رسیده ایم که اهمیت پژوهش و اینکه این مقوله زیربنای توسعه علمی است، برای همه مشخص شده است. برهمین اساس بودجه پژوهشی کشور، در سال گذشته افزایش داشت و از سوی دیگر، دولت نیز در برنامه پنجم توسعه مصمم است که بودجه پژوهشی کشور را به صورت پلکانی افزایش دهد. بنده نیز معتقدم که بودجه‌ای که به پژوهش اختصاص داده می‌شود ایده‌آل نیست و اگر بودجه همگراتر و با برنامه‌ریزی بهتر و دقیق‌تر و به عبارتی توزیع مناسب‌تر اختصاص یابد، بسیار ایده‌آل خواهد بود.
- تحلیل شما از نقشه جامع علمی کشور چیست؟ و در سال90 چه اقدامی در این جهت صورت گرفته است؟
هر کشوری که به‌دنبال توسعه علمی است باید نقشه راه داشته باشد، باید برای پیشبرد کارهای علمی خود، هدف، راهبرد و سیاستگذاری‌های مشخص تدوین کند و باید اقتصادش، دانش بنیان باشد. نقشه جامع علمی کشور در حال حاضر شروع شده و در حال اجراست و در روند اجرا قطعا بازخوردهای لازم را می‌گیرد و براساس آن خود را اصلاح می‌کند و این روند ادامه پیدا می‌کند.
- رسانه‌ها در توسعه علم، چه نقشی دارند؟
ترویج و نشر علم پس از تولید علم از اهمیت بسیار قابل توجهی برخوردار است، یک کشور نمی‌تواند علمی باشد مگر آنکه آحاد ملت علمی فکرکنند و این ترویج به‌عهده رسانه‌هاست. رسانه باید بتواند مباحث علمی را به زبان ساده و قابل فهم به مخاطب منتقل کند.
